De 46 van Rademakersbroek
  • Het verhaal
  • De mannen
  • Educatie
  • Contact

Dit is hun verhaal

Hendrik van Wezel

Hendrik van Wezel

Geboren te Almelo
28-06-1906
Werd 38 jaar

Albert Timmerman

Albert Timmerman

Geboren te Gramsbergen
11-01-1898
Werd 47 jaar

Gerrit Luichies

Gerrit Luichies

Geboren te Ambt-Hardenberg
09-08-1886
Werd 58 jaar

Teunis van Zwetselaar

Teunis van Zwetselaar

Geboren te Renswoude
21-01-1901
Werd 44 jaar

Pieter Bastiaan Jan IJzerman

Pieter Bastiaan Jan IJzerman

Geboren te Diemen
31-01-1896
Werd 49 jaar

Hendrik Gerard van Geen

Hendrik Gerard van Geen

Geboren te Waardenburg
15-06-1921
Werd 23 jaar

Willebrordus Hermanus Gregorius Cornelis van den Heuvel

Willebrordus Hermanus Gregorius Cornelis van den Heuvel

Geboren te Borne
29-09-1918
Werd 26 jaar

Albert Bols

Albert Bols

Geboren te Ambt-Hardenberg
19-12-1909
Werd 35 jaar

Franciscus Leonardus Boks Scholten

Franciscus Leonardus Boks Scholten

Geboren te Den Haag
21-07-1917
Werd 27 jaar

Johannes Karel Sjouke Anema

Johannes Karel Sjouke Anema

Geboren te Leeuwarden
25-08-1920
Werd 24 jaar

Jacobus Franciscus Gerrit Bouwman

Jacobus Franciscus Gerrit Bouwman

Geboren te Den Haag
09-01-1923
Werd 22 jaar

Gerrit Toerse

Gerrit Toerse

Geboren te Almelo
13-10-1919
Werd 25 jaar

Gerhardus Hendrikus ten Voorde

Gerhardus Hendrikus ten Voorde

Geboren te Almelo
05-07-1926
Werd 18 jaar

Jan van der Haar

Jan van der Haar

Geboren te Vroomshoop
27-12-1913
Werd 31 jaar

Evert van Grevengoed

Evert van Grevengoed

Geboren te Putten
19-02-1897
Werd 48 jaar

Gijs Albertus Schaftenaar

Gijs Albertus Schaftenaar

Geboren te Harderwijk
03-10-1909
Werd 35 jaar

Mannes Grendelman

Mannes Grendelman

Geboren te Ambt-Hardenberg
16-06-1913
Werd 31 jaar

Hermannes Schuurman

Hermannes Schuurman

Geboren te Ambt-Hardenberg
25-02-1914
Werd 31 jaar

Luther Anne Elisa Kortlang

Luther Anne Elisa Kortlang

Geboren te Ermelo
21-01-1921
Werd 24 jaar

Geert Salomons

Geert Salomons

Geboren te Ambt-Hardenberg
10-06-1914
Werd 30 jaar

Jan Cornelis Hendrik Fleer

Jan Cornelis Hendrik Fleer

Geboren te Amsterdam
27-03-1924
Werd 20 jaar

Cornelis Joan Louwerens

Cornelis Joan Louwerens

Geboren te Amsterdam
19-04-1920
Werd 24 jaar

Oswald Reinhold Wilhelm Assmann

Oswald Reinhold Wilhelm Assmann

Geboren te Tegelen
09-05-1887
Werd 57 jaar

Gerrit Jan Ormel

Gerrit Jan Ormel

Geboren te Dinxperlo
13-11-1910
Werd 34 jaar

Jan Wijngaarden

Jan Wijngaarden

Geboren te Staphorst
06-06-1920
Werd 24 jaar

Jan Cornelis Hendrik Fleer

Jan Cornelis Hendrik Fleer

Geboren te Amsterdam
03-06-1897
Werd 47 jaar

Gerrit Griemink

Gerrit Griemink

Geboren te Emmen
09-11-1917
Werd 27 jaar

Roelof Seinen

Roelof Seinen

Geboren te Meppel
19-09-1912
Werd 32 jaar

Jan Blankestijn

Jan Blankestijn

Geboren te Nijkerk
11-04-1914
Werd 30 jaar

Leendert Sietse Hohoff

Leendert Sietse Hohoff

Geboren te Amsterdam
20-05-1919
Werd 25 jaar

Jan de Vries

Jan de Vries

Geboren te Hoorn
08-08-1920
Werd 24 jaar

Willem van der Sluis

Willem van der Sluis

Geboren te Avereest
05-04-1910
Werd 34 jaar

Gerrit Jan Schutten

Gerrit Jan Schutten

Geboren te Enschede
29-12-1919
Werd 25 jaar

Wolter Oordt

Wolter Oordt

Geboren te Beerzerveld
27-08-1919
Werd 25 jaar

Christiaan Lambertus Brummer

Christiaan Lambertus Brummer

Geboren te Almelo
29-03-1913
Werd 31 jaar

Wouter van Dam

Wouter van Dam

Geboren te Putten
30-09-1904
Werd 40 jaar

Derk Jan te Rietstap

Derk Jan te Rietstap

Geboren te Halle, Gld.
07-04-1913
Werd 31 jaar

Jan Jacob de Groot

Jan Jacob de Groot

Geboren te Oude Pekela
25-06-1903
Werd 41 jaar

Gerrit Arend Meerhof

Gerrit Arend Meerhof

Geboren te Apeldoorn
24-08-1913
Werd 31 jaar

Hilbrand Johannes Baar

Hilbrand Johannes Baar

Geboren te Haren (Gr)
12-08-1924
Werd 20 jaar

Gerhardus Johannes Lovink

Gerhardus Johannes Lovink

Geboren te Enschede
19-07-1907
Werd 37 jaar

Willem Gerritsen

Willem Gerritsen

Geboren te Den Haag
18-03-1920
Werd 24 jaar

Dionisius Dirk Bakker

Dionisius Dirk Bakker

Geboren te Dubbeldam
01-10-1879
Werd 65 jaar

Abram Arie IJzerman

Abram Arie IJzerman

Geboren te F.A. Molijnlaan 71, Nunspeet
10-07-1925
Werd 19 jaar

IJsbrand Willem den Drijver

IJsbrand Willem den Drijver

Geboren te Loosduinen
21-09-1897
Werd 47 jaar

Petrus Johannes de Kok

Petrus Johannes de Kok

Geboren te Wouw
20-08-1902
Werd 42 jaar

Gefusilleerd

Op 2 maart 1945 rond 8 uur ‘s ochtends worden 46 mannen gefusilleerd op een akker aan het Rademakersbroek bij Varsseveld in de Achterhoek. De jongste is 18, de oudste 65 jaar. Het land hoort bij boerderij De Tol aan de Aaltenseweg, waar de familie Kraaijenbrink woont. Vlakbij zijn de zondagavond ervoor vier door verzetsgroep De Bark vermoorde Duitse militairen gevonden in hun half opgeblazen auto. Het drama bij het Rademakersbroek is de represaille. Boer Evert Jan Kraaijenbrink zal na de oorlog een nauwkeurig verslag van de fusillade schrijven.

Met een zachte lentebries is het de vroege ochtend van een prachtige voorjaarsdag. Op de zandweg naast de boerderij staat een gesloten vrachtwagen, waar aan de achterkant gevangenen uitspringen, de handen geboeid op de rug. Rondom hen wemelt het van de Duitse en Hollandse SS’ers. Er staan militaire auto’s, motoren en twee vrachtwagens vol Duitse soldaten: het executiepeleton. Omdat er Engelse jagers in de lucht zijn, staan de Duitsers dichtbij De Tol.

De groep wordt het nog winterse tarweveld achter de boerderij opgedreven en in drie rijen opgesteld, schuin achter elkaar, met hun rug naar de boerderij. Een Duitse militair leest het doodsvonnis, dat een Nederlander vervolgens vertaalt. Een paar mannen vragen tevergeefs of ze nog een afscheidsbrief mogen schrijven. Dan klinken de karabijnen van het executiepeloton. Met het eerste salvo wordt het oostelijke deel van de groep in de rug geschoten en valt voorover. Met het tweede salvo de andere helft. Daarna stappen een Duitse en een Nederlandse SS’er over de lichamen en geven waar nodig een genadeschot. Rond half 11 volgt de laatste gang van de 46 van het Rademakersbroek op wagens van boeren uit de omgeving naar een massagraf op het kerkhof in Varsseveld.

Lees meer

De 46 van het Rademakersbroek

Alle mannen zijn zogenaamde Todeskandidaten uit gevangenis De Kruisberg van de Sicherheitsdienst in Doetinchem. Ze zijn pas in de laatste maanden van de oorlog opgepakt, maar zullen de bevrijding net niet halen: slechts 4 weken na hun dood worden Aalten en omgeving bevrijd. Tot onnoemelijk leed van de families die zij achterlaten: (zwangere) vrouwen, kinderen, ouders, broers en zussen. Ook volgende generaties zullen onder dit trauma gebukt gaan. Bij deze 46 mannen zitten kopstukken van het verzet uit Gelderland en Overijssel, zoals Dionisius Dirk Bakker (65 jaar) uit Nunspeet, drijvende kracht achter het Verscholen Dorp op de Veluwe; gemeenteambtenaar Wouter van Dam (39 jaar), grondlegger van het verzet in Harderwijk, die met vervalste persoonsbewijzen tientallen mensen het leven redde; en Derk te Rietstap (31 jaar), die met zijn Trouw-groep spil was van het verzet rondom Hardenberg.

Geef de namen een gezicht

Het project Geef de namen een gezicht onderzoekt de persoonlijke verhalen en achtergrond van de 46 gefusilleerde mannen. Het is een initiatief van het Nationaal Onderduikmuseum in Aalten in samenwerking met de Oorlogsgravenstichting en mogelijk gemaakt door het vfonds en VWS in het kader van 2018 Jaar van Verzet. Hebt u meer informatie over een van deze mannen? Neemt u dan contact op met het Nationaal Onderduikmuseum: projectleider Kirsten Zimmerman.

Neem contact op

Kirsten Zimmerman

Kirsten Zimmerman vertelt ook regelmatig over de 46 mannen in de voormalige gevangenis De Kruisberg in Doetinchem, waar een expositie van Stichting Doetinchem Herdenkt over de Tweede Wereldoorlog is te zien met portretten en informatie over de 46 van het Rademakersbroek.

Educatie

Speciaal voor Geef de namen een gezicht is er in samenwerking met universitaire onderzoekers onderwijs ontwikkeld.

In twee blokken van vier lessen maken kinderen van groep 7/8 van de basisschool of klas 1 en 2 van de middelbare school kennis met het vak van historisch onderzoeker en bestuderen ze in hoeverre je de politieke en maatschappelijke omstandigheden van de jaren dertig kunt vergelijken met nu. Centraal staat de vraag welke lessen we uit het verleden kunnen trekken. Geef de namen een gezicht wil de leerlingen aanmoedigen hun eigen mening te vormen en meegeven dat je net als de mannen van het Rademakersbroek in actie kunt komen voor je ideeën, vrijheid, vrede en een betere samenleving. Op de website kunt u een onderwijspakket bestellen, waarbij een gastdocent de 8 lessen verzorgt. Zo worden de 46 mannen herdacht en leven hun daden voort.

Ga naar pakketten

Bestellen
De 46 van Rademakersbroek

Samenwerking

Geef de namen een gezicht is een initiatief van het Nationaal Onderduikmuseum in Aalten in samenwerking met de Oorlogsgravenstichting en mogelijk gemaakt door het vfonds en VWS in het kader van 2018 Jaar van Verzet.
Colofon

Contact

Nationaal Onderduikmuseum
Markt 12-16
7121 CS Aalten
info@onderduikmuseum.nl

De 46 van het Rademakersbroek © 2023

Realisatie: Indrukwekkend